Eskiden Avrupa’da “cadıları uzak tuttuğuna” inanılan kara mürver bitkisi ya da diğer adıyla mürver ağacı, artık -tabii ki- buna inanılmasa da Avrupa kültüründe yer eden bir bitkidir. Bugün ağırlıklı olarak Batı Asya, Kuzey Afrika, Avrupa ve Kuzey Amerika’da yetişen kara mürver bitkisi geniş bir coğrafyaya yayılmıştır. Harika kokan beyaz çiçekleriyle ve çiçeklerin meyveye dönmesiyle kırmızı küçük dallardan sarkan koyu mor meyveleri ile dikkat çeken bir bitkidir. Çiçeklerinden şerbet yapmak dahil, meyvesinden ve çiçeklerinden birçok açıdan faydalanılabilen bir bitki olan kara mürver bitkisini daha yakından tanıyalım.
Gövdesi
Boyu 7-10 metreye kadar çıkabilen kara mürver bitkisinin gövdesi açık gri renktedir. İlerleyen yaşlarda gövde kabuğunda çatlaklar oluşmaktadır. Dalların içi boştur ve odunsu borular şeklindedir.
Yaprakları
Bitkinin yaprakları 5 – 7 yaprakçıktan oluşan 25 – 30 santimetre boyunda bileşik yaprak biçimindedir. Yaprakçıklar ise 6 – 12 santimetre boyundadır ve kenarları sivri dişlidir.
Çiçekleri
Bitkinin haziran ayında açan beyaz renkli, zarif görünümlü, küçük, hoş kokulu çiçekleri bulunmaktadır. Çiçekleri 10 – 25 santimetre genişliğinde şemsiye şekline benzeyen dik salkımlar oluşturmaktadır.
Meyveleri
Çiçekleri meyveye dönüştükten sonra, 3 – 5 mm çapında küre şeklinde üzümsü meyveler oluşur. Şemsiye şeklindeki çiçekleri tutan saplar ve çiçekler, meyveye dönünce sarkan meyve salkımları yapısı oluşturur. Meyveler siyaha yakın koyu mor renkte, salkımlar ise pembe – kırmızı renktedir.
Kullanımı
Çiçeklerinden oldukça ferahlatıcı ve çiçeksi bir şerbet yapılabildiği gibi, reçel ve sirke de yapılabilir. Çiçekler kurutulup daha sonra çay olarak tüketilebilir. Almanya’nın Bavyera bölgesinde Hollerküchln adı ile meşhur olduğu üzere, çiçekler bir tür cıvık hamura batırıp yağda kızartılabilir.
Olgunlaşmış meyvelerin ise konservesi yapılabilir, şurubu ve reçeli hazırlanabilir, meyveler taze olarak veya dondurularak tatlılarda süsleme malzemesi olarak kullanılabilir.
Olgunlaşmamış yeşil meyveler siyanhidrikasit içerdiğinden zehirlenmeye neden olabilir.
Kara mürver bitkisi çiçekleri ve meyvelerinden yapılabilecek tarifler için Mide Mühendisi Blog’umun Nasıl Yapılır? bölümüne bakabilirsiniz…
Mürver meyveleri C vitamini ve antioksidan olarak zengindir. Meyvelerden elde edilen şurubun enfeksiyonları soğuk algınlığı süresini kısalttığı için önerilir. Mürver çiçeğinden yapılmış çayların soğuk algınlığı, grip ve bronşit etkilerini hafiflettiği için önerilir.
Olgun mürver yemişlerinin ve bunlardan elde edilen ürünlerin, soğuk algınlığı ve grip tedavisi için birkaç günlüğüne kullanımı güvenli görünür. Olgun olmayan mürver yemişlerini yemeyin ya da bitkinin diğer kısımlarını lütfen tüketmeyin. Bu kısımlar tehlikeli içeriğe sahip olabilir ve mide bulantısına kusmaya ishale uyuşukluğa ve sersemliğe yol açabilir. Bağışıklık sistemini harekete geçiren herhangi bir madde gibi mürverin de otoimmün durumlara sahip kişiler tarafından dikkatle kullanılması gerekir.
Türkiye’de Nerede Bulunur?
Türkiye’nin birçok yerinde bulunan mürvere özellikle Batı Anadolu’da ve Kuzey Anadolu’da bulunur. Ormanlık alanlarda, parklarda, yol kenarlarında bulunmaktadır.
Türkiye Bitkileri Veri Servisi’ne göre ise Bolu, İstanbul, Artvin, Elazığ, Giresun, İzmir Kırklareli, Rize, Sinop, Van’da bulunmaktadır.
Ankara’da Nerede Bulunur?
Ankara’da pek çok parkta ve yol kenarında karşılaşılabilir. Anıtkabir’de ve TEİAŞ Gölbaşı Sosyal Tesisleri’nde gelişkin bireylerinden örnekler görebilmek mümkündür.
Künye
Bitki Adı Kara Mürver
Bilimsel Adı Sambucus nigra
Farklı Adları Ağaç Mürver, Mürver, ağaç mülveri, masuralık, patlavuç
Diğer Dillerde Adları Elderberry tree (İngilizce) Sureau noir (Fransızca) Schwarzer Holunder (Almanca) Saúco Negro (İspanyolca)
Bölüm Kapalı tohumlu (Magnoliophyta)
Sınıf İki Çenekliler (Dicotyledonae)
Aile Hanımeligiller (Adoxaceae)
Cins Mürverler (Sambucus)
Doğal Yetişme Alanı Batı Asya, Kuzey Afrika, Avrupa ve Kuzey Amerika
Kaynaklar
Ankara’nın Ağaç, Ağaçcık ve Çalıları, Ahmet Demirtaş, Kırsal Çevre ve Ormancılık Sorunları Araştırma Derneği
Türkiye’nin Ağaçları ve Çalıları, Necati Güvenç Mamıkoğlu, NTV Yayınları
Şifalı Bitkiler Ansiklopedisi, Rebecca L. Johnson, Steven Fostyer, Tieraona Low Dog M.D., David Kiefer M.D., National Geographic
Siz kara mürver ağacını bilir misiniz? Yaşadığınız yerde nerede gördünüz ya da buldunuz? Herhangi bir kısmından hiç yararlandınız mı? Görüşlerinizi ve deneyimlerinizi yorumlar kısmında paylaşırsanız bilgilerimizi hep birlikte arttırabiliriz. 🙂
Yazı Notları İlk Yayın Tarihi, 04/06/2020 Son Güncelleme Tarihi, 22/06/2020 Boosted Uygulaması Ölçümüne Göre, Çalışılan Gün, 2 gün Çalışma Süresi, 1 saat 50 dakika
2 thoughts
Ağacı hep görüyorum ama ismini bilmiyordum. Almanya’da , çiçeklerin bir tür cıvık hamura batırıp yağda kızartılması da ilginçmiş. Tatmak isterdim. Bir de bilmeyenler için meyvesi biraz tehlikeliymiş. 😊
Evet Avrupa’da mürvere ilişkin kültür gelişmiş denebilir. Meyve konusunda ise, uyarı bölümünde yazdığım üzere, olgunlaşmış meyvelerde sorun yok ancak olgunlaşmamış olanlarda bir risk mevcut. Onun için olgunlaşmamış olanları tüketmemek gerekiyor.
Ağacı hep görüyorum ama ismini bilmiyordum. Almanya’da , çiçeklerin bir tür cıvık hamura batırıp yağda kızartılması da ilginçmiş. Tatmak isterdim. Bir de bilmeyenler için meyvesi biraz tehlikeliymiş. 😊
Evet Avrupa’da mürvere ilişkin kültür gelişmiş denebilir. Meyve konusunda ise, uyarı bölümünde yazdığım üzere, olgunlaşmış meyvelerde sorun yok ancak olgunlaşmamış olanlarda bir risk mevcut. Onun için olgunlaşmamış olanları tüketmemek gerekiyor.