Papatyagiller ailesinin çok yıllık aromatik bir bir üyesi olan civanperçemi bitkisi, bendenizin çocukluk anılarında en çok yer eden bitkilerden birisidir. Yaprakları, gençlerin (civanların) alınlarına düşen saçlarına (perçemlerine) benzetildiği için bu ad yakıştırılmış olan civanperçemi, her ne kadar biz ayvadana olarak tanısak ve adlandırsak da, karnımız ağrıdığında ya da midemizi üşüttüğümüzde ilk başvurduğumuz çözümden birisiydi…
Bizim bu kişisel deneyimimiz dışında, insanoğlu tarafından uzun süredir kullanılan civanperçeminin, eski çağlarda yaradan akan kanı durdurmak için kullanıldığı için “herbal militaris” olarak da bilinmekteydi.1
Bitkinin Latince adı olan Achillea millefolium L. tamlamasındaki Achillea, Akhalarla birlikte Troya Savaşı’na da katıldığı bilinen meşhur mitolojik kahraman Achilleus’un (Aşil’in) adından esinlenilmiştir. Gaziantep Zeugma Mozaik Müzesi’nde bulunan meşhur bir mozaikte de betimlenen Aşil’in gittiği savaşlarda -kanamaları durduğu için- hep yanında civanperçemi taşıdığı bilindiğinden bu bitkinin adlandırılmasında Achillea sözcüğü kullanılmıştır.,
Achillea millefolium L. tamlamasındaki millefolium kısmı ise, civanperçemi bitkisinin yaprak yapısına işaret etmektedir. Bin anlamındaki “mille” ve yaprak anlamındaki “folium” sözcüğünden millefolium sözcüğü oluşturulmuştur.
Bu iki bilgi göz önüne alındığında, Achillea millefolium L. adlandırmasının karşılığı “Aşil Bin Yaprak” anlamına gelmektedir.
Tarihti, mitolojiydi, biyolojiydi, civanperçemi bitkisinin hikayesine değindiğimize göre, sıra kendisini tanımaya geldi…
Gövdesi
Civanperçemi bitkisi yeşil ve otsu bir gövdeye sahiptir. Gövdesi güçlü olup, kolayca ikiye ayrılmaz ve kopartılamaz.
Yaprakları
Civanperçemi bitkisinin yaprakları, adında yakıştırıldığı üzere, bin yapraklıdır denebilir. Bazı türler bipinnat2 olduğu gibi tripinnat3 da olabilir. Dalları uzaktan bir saç fırçasını veya kuş tüyünü andırır.
Çiçekleri
Çok dallı bir sap üzerinde yer alan çiçekler bir düzlemde hizalanmış gibi durur ve şeklen kara mürver bitkisinin çiçeğini andırır. Alt türlerine göre değişmekle birlikte, çiçekler çoğunlukla beyaz veya sarı renktedir. Daha nadir olmakla birlikte pembe, mor ya da turuncu renkli bireyler de bulunmaktadır.
Tohumları
Tohumları genellikle beyaz ve gri renklerde olup, ayçiçeği çekirdeğine benzemektedir.
Şişkinlik ve gaz dahil olmak üzere hafif kramplı mide ve bağırsak şikayetlerinde,
Karaciğer ve safra kesesi şikayetlerinin tedavisinde,
Kadınların âdet sancılarında,
kullanılır.
Harici kullanımda ise,
Kadınların karın alt bölgesinin ağrılı ve kramplı durumlarında,
Küçük ve yüzeysel yaraların tedavisinde,
kullanılır.
Türkiye’de Nerede Bulunur?
Civanperçemi bitkisinin ülkemizde hemen yeşil alanda, tarla kenarlarında, çimenliklerde, meralarda ve yol kenarlarında yaygın olarak bulunur.
Ankara’da Nerede Bulunur?
Ankara’daki bulunduğu yerler, Türkiye’de bulunduğu yerlerden çok farklı değildir.
Künye
Bitki Adı Civanperçemi Bitkisi
Bilimsel Adı Achillea millefolium L.
Farklı Adları Ayvadana, Kandil Çiçeği, Bin Yaprak, Dalda Yüz, Kuş Tüyü
Diğer Dillerde Adları Yarrow (İngilizce), Milhojas/Plumajillo (İspanyolca), L’Achillée millefeuille (Fransızca), Gemeine Schafgarbe (Almanca)
Bölüm Kapalı tohumlu
Sınıf İki Çenekliler
Aile Papatyagiller (Asteraceae)
Cins Achillea
Doğal Yetişme Alanı Asya, Avrupa ve Kuzey Amerika gibi kuzey yarımkürenin ılıman bölgelerinde yetişmektedir. Bununla birlikte insan eliyle Yeni Zelanda ve Avustralya gibi dünyanın başka yerlerine de yayılmıştır.
Kaynaklar
A’dan Z’ye Tıbbi Bitkiler, Prof. Dr. L. Ömür Demirezer, Prof. Dr. Tayfun Ersöz, Prof. Dr. İclal Saraçoğlu, Prof. Dr. Bilge Şener, Prof. Dr. Ayşegül Köroğlu, Prof. Dr. Funda N. Yalçın, Hayykitap
Yazı Notları İlk Yayın Tarihi, 10/06/2021 Boosted Uygulaması Ölçümüne Göre, Çalışılan Gün, 3 gün Çalışma Süresi, 3 saat 24 dakika
