Atıksız Mutfak Uygulamaları

Okuma Süresi: 7 dakika

Atıksız mutfak, yaşadığımız dünyaya bir borcumuz olduğu kadar, sürdürülebilir bir dünya için de olmazsa olmaz olduğunu tartışma götürmeyecek bir gerçek. Bu gerçeği ve atıksız mutfak yaklaşımını hayatın içine taşımak için, sıra atıksız mutfak uygulamaları ve atıksız mutfak fikirlerinde…

Atıksız Mutfak Uygulamaları

Atıksız mutfak, ulaşılması hedeflenen nihai bir durum olup, bu hedefe erişmek için aşama aşama daha atıksız hale gelmek gerekmektedir. Bu süreç içinde “atık” gibi gözüken ancak birçok farklı yöntem ile değerlendirilebilecek, pek çok organik ürün bulunmaktadır. Bu sözlerden de tahmin edilebileceği üzere atıksız mutfak uygulamaları çerçevesinde yapılabilecek hemen herşeyi bu yazıda ele almak mümkün değildir. Bir sürdürülebilir yaşam becerisi olarak, genel yaklaşıma dair bir de fikir verecek olan, birçok “atık” için değerlendirme fikrini ve atıksız mutfak uygulamalarını burada bulabilirsiniz.

Ürün temelli olarak sıralanacak olan bu atıksız mutfak uygulamaları ve fikirleri, sıklıkla güncellenecek ve aralarına yeni fikirler eklenecektir. Sizlerin de her türlü katkı, tecrübe, değerlendirmeleri de “bilgi paylaştıkça çoğalır” bakış açısı beklenmektedir.. 🙂

Artık sıra atıksız mutfak uygulamaları ve fikirlerinde…

Avokado

• Avokado türleri birbirinden farklıdır. Eğer avokadonuz kalın kabuklu olan hass veya reed türlerinden ise, avokadonun kabuğunu kurutabilir, kabukları süsleme dahil olmak üzere çeşitli şekilde kullanabilirsiniz.
• Avokadoların kabuklarını -cilde yararlı olduğu için- yüzünüze sürebilirsiniz.
• Avokado kabuklarını bokaşi kompostunda kullanabilir, doğaya geri döndürebilirsiniz.

Domates

• Domates kabuklarını ve diğer sebzelerin kabuklarını fırında kurutup daha sonra parçalayıcıdan geçirerek, kendi ev yapımı toz sebzenizi yapabilirsiniz.
• Yine soyduğunuz domateslerin kabuklarını -tabii eğer tarımsal kalıntı olmadığını ve iyi tarım ürünü olduğunuza emin iseniz- parçalayıcıdan geçirerek daha yoğun ve aromatik bir domates sosu elde edebilirsiniz.
• Domates kabuklarını bokaşi kompostunda kullanabilir, doğaya geri döndürebilirsiniz.

Elma

• Bir tarifte elmaları kullanmış ve ortaya birçok elma kabuğu çıktıysa, elma kabuklarından -tarım kimyasalları kalıntısı içermeyen doğal ürünler olması kaydı ile- elma sirkesi yapabilirsiniz.
• Çürümemiş ve doğal ürünler olması kaydı ile, tüketil(e)meyen elmalarınızı da elma sirkesi olarak değerlendirebilirsiniz.
• Elma kabuklarını bokaşi kompostunda kullanabilir, doğaya geri döndürebilirsiniz.

Havuç

• Havuç kabuklarını kavurarak, zeytinyağlı bir yemek olarak değerlendirebilirsiniz.
• Havuç kabuklarını ve diğer sebze kabuklarını buzdolabında biriktirip, sebze suyu hazırlayabilir, ya da tavuk veya et pişirdiğinizde yemeğe ekleyerek, yemeğin aromatik açıdan daha zengin olmasını sağlayabilirsiniz.
• Havuç kabuklarını ve diğer sebzelerin kabuklarını fırında kurutup daha sonra parçalayıcıdan geçirerek, kendi ev yapımı toz sebzenizi yapabilirsiniz.
• Havuç kabuklarını bokaşi kompostunda kullanabilir, doğaya geri döndürebilirsiniz.

Ispanak

• Ispanak, temizlenirken oldukça çok su gerektiren bir bitkidir. Bu kapsamda ıspanakları yıkarken harcadığınız suları atık su olarak giderden göndermek yerine, bitkilerinizi sulayabilirsiniz. Evde bitkiniz yoksa da, size en yakın yerdeki bitkileri sulayabilirsiniz.
• Ispanakların genellikle yaprak kısımlarının tüketilmesi tercih edilir ve sap ile kök kısımları atılır. Ancak sap ve kök kısımları pişirilip ve yenilebilmektedir, hatta bu kısmın yapraklardan daha lezzetli olduğu söylenebilir. Bu nedenle yapraklardan ayıracağınız sap kısımlarını ince ince kıyarak yiyeceklerde değerlendirebileceğiniz gibi, kabaca kesip pişirebilir ve zeytinyağlı bir yemek olarak değerlendirebilirsiniz.
• Yemek olarak ıspanakların köklerini ve saplarını yemek olarak değerlendirmek iyi bir fikirdir ancak illa ki “ben sap kök yemem” diyorsanız, yaprak dışındaki kısımlarını bokaşi kompostunda kullanabilir, doğaya geri döndürebilirsiniz.

Kabak

• Kabak kabuklarını kavurarak, zeytinyağlı bir yemek olarak değerlendirebilirsiniz.
• Kabak kabuklarından kaşkarikas da yapabilirsiniz.
• Kabak kabuklarını ve diğer sebze kabuklarını buzdolabında biriktirip, sebze suyu hazırlayabilir, ya da tavuk veya et pişirdiğinizde yemeğe ekleyerek, yemeğin aromatik açıdan daha zengin olmasını sağlayabilirsiniz.
• Kabak kabuklarını ve diğer sebzelerin kabuklarını fırında kurutup daha sonra parçalayıcıdan geçirerek, kendi ev yapımı toz sebzenizi yapabilirsiniz.
• Kabak kabuklarını bokaşi kompostunda kullanabilir, doğaya geri döndürebilirsiniz.

Kereviz

• Kerevizin kabuklarını ve diğer sebze kabuklarını buzdolabında biriktirip, sebze suyu hazırlayabilir, ya da tavuk veya et pişirdiğinizde yemeğe ekleyerek, yemeğin aromatik açıdan daha zengin olmasını sağlayabilirsiniz.
• Kereviz ve diğer sebzelerin kabuklarını fırında kurutup daha sonra parçalayıcıdan geçirerek, kendi ev yapımı toz sebzenizi yapabilirsiniz.
• Kerevizin kabuklarını bokaşi kompostunda kullanabilir, doğaya geri döndürebilirsiniz.

Lahana

• Lahananın yemeklerde pek tercih edilmeyen dış yapraklarından sauerkraut yapmak için kullanabilirsiniz.
• Lahana kabuklarını bokaşi kompostunda kullanabilir, doğaya geri döndürebilirsiniz.

Limon

• Limonların kabuğundaki sarı kısmı -alttaki beyaz kısmı almadan- rendeleyebilir, hava almayan bir kapta, buzdolabında saklayabilirsiniz. Tatlı yapacağınız zaman, bu limon rendesini kullanabilirsiniz.
• Limon kabuklarını bulaşık makinenize dizip, bulaşıklarınızın daha temiz olmasını ve limon kokmasını sağlayabilirsiniz.
• Limon kabuklarının – beyaz kısımlarını pek almadan- ince bir şekilde kesip, daha sonra kurutarak, bitki çayı olarak değerlendirebilirsiniz.
• Limon kabuklarını ve diğer sebze kabuklarını buzdolabında biriktirip, sebze suyu hazırlayabilir, tavuk ya da etlerle birlikte pişirip yemeğe ekleyerek, yemeğin aromatik açıdan daha zengin olmasını sağlayabilirsiniz.
• Limon kabuklarını -bulaşık makinesinde kullanmadıysanız- bokaşi kompostunda kullanabilir, doğaya geri döndürebilirsiniz.

Muz

• Muz kabuğu ile neler yapılabilir diye düşünürken, Ruhun Doysun’da ilginç bir muz kabuklu sos tarifine denk geldim. Evet biraz şaşırtıcı ama, muz kabuğundan muz kabuklu bir sos yapabilirsiniz. 
• Tıpkı salatalık kabuğu gibi, muz kabuğu da cilde iyi gelmektedir. Bu çerçevede cildinizin güzelleşmesi için, muz kabuğu ile yüzünüze 5 dakika masaj yapabilir ve bir süre bekledikten sonra yüzünüzü yıkayabilirsiniz.
• Muz kabuklarını ister önce yüzüne sürdükten sonra, isterseniz de doğrudan bokaşi kompostunda kullanabilir, doğaya geri döndürebilirsiniz.

Patlıcan

• Patlıcan ve diğer sebzelerin kabuklarını fırında kurutup daha sonra parçalayıcıdan geçirerek, kendi ev yapımı toz sebzenizi yapabilirsiniz.
• Patlıcan ve diğer sebze kabuklarını buzdolabında biriktirip, sebze suyu hazırlayabilir, ya da tavuk veya et pişirdiğinizde yemeğe ekleyerek, yemeğin aromatik açıdan daha zengin olmasını sağlayabilirsiniz.
• Patlıcan kabuklarını bokaşi kompostunda kullanabilir, doğaya geri döndürebilirsiniz.

Portakal

• Tıpkı limon gibi, portakal kabuğundaki turuncu kısmı -alttaki beyaz kısmı almadan- rendeleyebilir, hava almayan bir kapta, buzdolabında saklayabilirsiniz. Bu portakal kabuğu rendesini yaptığınız tatlılarda -özellikle de sufle gibi çikolatalı lezzetlerde- kullanabilirsiniz.
• Portakal kabuğundan portakal kabuğu şekerlemesi yapabilirsiniz.
• Portakal kabuklarının – beyaz kısımlarını pek almadan- ince bir şekilde kesip, daha sonra kurutarak, bitki çayı olarak değerlendirebilirsiniz.
• Portakal kabuklarını biberiye dalı ekleyerek ve üzerini bir parmak geçecek kadar su ekleyerek kaynatıp, daha sonra soğuttuktan sonra bir fısfıs’a doldurup oda kokusu olarak kullanabilirsiniz.
• Portakal kabuklarınızın bokaşi kompostunda kullanabilir, doğaya geri döndürebilirsiniz.

Salatalık

• Salatalık kabuklarının cilde yararlı olduğu bilinmektedir. Bu kapsamda, salatalık kabuklarını yüzünüze yapıştırarak cildinizi besleyebilirsiniz.
• Salatalık kabuklarını -salatalıklarınızın iyi tarım uygulaması ürünü ise- ince ince keserek, yoğurda ekleyebilir ve daha farklı bir doku içeren bir cacık hazırlayabilirsiniz.
• Salatalık kabuklarını bokaşi kompostunda kullanabilir, doğaya geri döndürebilirsiniz.

Yumurta

• Yumurta kabukları %90’lar gibi yüksek seviyede kalsiyumun yanında, magnezyum, florür, selenyum ve stronsiyum içeriğine sahiptir. Bu nedenle biriken yumurta kabuklarını kaynayan suda 5 dakika haşlayıp, kabuklar 1 gün kuruduktan sonra 150 derecelik fırında 10 dakika kadar (10 dakika sonrasında da birkaç saat de fırını açmadan) pişirebilirsiniz. Bu işlem ile steril hale gelecek olan kabukları ister havanda döverek, ister parçalayıcıda çekerek toz hale getirebilirsiniz. 
• Hazırladığınız yumurta kabuğu tozunu yiyeceklerinize (yoğurt gibi) ekleyerek kalsiyum alımınızı arttırabilirsiniz.
• Eğer yumurta kabuğu tozunu bir yiyecek olarak değerlendirmek istemiyorsanız, domates gibi kalsiyum ihtiyacı yüksek olan bitkilere ekleyerek yumurta kabuklarını değerlendirebilirsiniz.
• Yumurta haşlarken kullandığınız su -yumurta kabukları ile yakın temas içinde olduğu için- önemli bir miktarda mineral içeriğine sahip olacaktır. Bu suyu dökmek yerine soğutup, bir fısfıs ile bitkilerinize veriniz. Böylece bitkileriniz daha iyi beslenmiş olacaktır.
• Yumurta kabuklarınızı bokaşi kompostunda kullanabilir, bu önemli mineral kaynağını doğaya geri döndürebilirsiniz.

Peki Siz?

Peki siz atıksız mutfak yaklaşıma dair neler yapıyorsunuz? Uyguladığınız farklı atıksız mutfak uygulamaları var mı?

Söz sizlerde…

Görsel
Atıksız Mutfak, Gönül Paksoy

Yazı Notları
İlk Yayın Tarihi, 03/06/2021
Son Güncelleme 25/10/2022
Boosted Uygulaması Ölçümüne Göre,
Çalışılan Gün, 4 gün
Çalışma Süresi, 2 saat 34 dakika