İnsanoğlunun beslenmek ve uyumak gibi iki temel ihtiyacı vardır. Bu iki ihtiyacın karşılanması da, varlığımızı sağlıklı ve sorunsuz bir şekilde sürdürmek için gereklidir. Ancak bu gerek şarta rağmen, “medenileştikçe” doğamızla pek de uyumlu olmayan bir şekilde “beslenmeye” ve “uyumaya” başladık. Bu “medeni” durum da -kimimiz farkında olmasa da- olumsuz sonuçlar ile dönmekte. İşte bu olumsuz sonuçları olumluya çevirmek ve kendi doğamıza uygun bir şekilde etkili ve verimli uyuyabilmemiz için niçin uyuruz bilmemiz gerekli…
Niçin Uyuruz?
Niçin uyuruz diye bir soru ile muhatap olunduğunda, çoğunlukla yanıt vücudumuz dinlenmesi diye düşünülür. Elbette uyku esnasında bedenimiz ve bedenimizin bileşenleri dinlenir ve bu da gereklidir. Ancak uykuya dair temel gereksinimimiz esasen beynimiz içindir.
Bugün vücudumuzun tükettiği enerjinin yaklaşık %20’sini tüketen ama ağırlık olarak %2’si kadarı olan beynimiz, durmaksızın çalışan organlarımızdandır. Sinan Canan’ın Değişen Be(y)nim adlı eserinde de anlatıldığı üzere her an her saniye değişen beynimiz, gün içinde öğrendiği şeyleri tasniflemekte, depolanması gereken bilgileri depolamaktadır. Bunun yanı sıra beynimiz uyku esnasında, gün içindeki etkinlik nedeniyle ortaya çıkan atıkların temizlendiği tespit edilmiştir.1
Yapılan çalışmalarla uykunun metabolizmanın ve bağışıklık sisteminin etkin çalışmasını sağladığı, anıları ve bilgileri güçlenmesini sağladığı kadar, uyku eksikliğinin de bilişsel etkinliği düşürdüğü, alzheimer ve inme gibi birçok sinirbilimsel rahatsızlıklara neden olduğu bilinmektedir. Hal böyle iken uykunun önemi tekrar ortaya çıkmaktadır.
Peki Günümüz İnsanı Olarak Biz Ne Yapıyoruz?
“Medeni” insanlar olarak bizler de bugün daha etkili nasıl uyuruz düşünmek yerine, gün içinde beyinlerimize ve gözlerimize dinlenme fırsatı vermiyoruz. Elektronik ürünlerin ekranlarından yayılan mavi Işık nasıl engellenir üzerine düşünmüyor ve saatlerce ekranların karşısında zaman geçiriyoruz. Bol bol kahve ve çay içiyor beyinlerimizi kimyasal düzlemde de uyarıyoruz.
İşte böyle uyku karşıtı bir dünyada yaşarken iken, hayatını ve kariyerini uyku üzerine odaklayan bir sinirbilim (nöroloji) ve ruhbilim (psikoloji) profesörü olan Matthew Walker’in Niçin Uyuruz? kitabı dilimize çevrilmiştir.
Birçok zeminde çok sayıda konuşma ya da eğitim vermiş olan Matthew Walker’in sade, anlaşılır, etkili ve bilgilendirici dile kaleme aldığı Niçin Uyuruz? eseri, günümüz insanının okuması, yaptıkları üzerine düşünmesi ve gerekiyorsa da davranışlarını değiştirmesi gerekli. Zira uluslararası çoksatan eserler arasında yer alan eser, TLS, Observer, Times, Financial Times, Guardian, Daily Mail ve Evening Standard tarafından 2017’nin en iyi kitapları arasında gösterilmiştir. Buradan da anlaşılabileceği üzere Niçin Uyuruz adlı bu eseri okuduğunuzda, uykuya yaklaşımınızda önemli değişiklik olacak bu da bedenlerinizde büyük (olumlu) değişiklikler sağlayacaktır. Hem de çok…
Uyku Sizin Süper Gücünüzdür!
Bu yazının konusu olan Niçin Uyuruz adlı eserin yazarı olan Matthew Walker’ın nasıl bir tarza sahip olduğunu anlamak ve kitaba dair fikir sahibi olmak için, Walker’ın yaklaşık 7 milyon izleme almış uyku konusundaki konuşmasını izlemek yerinde olacaktır.
İçindekiler
1. Kısım, Uyku Denen Şey, 1. Bölüm, Uyumak…, 15, 2. Bölüm, Kafein, Jet-Lag ve Melatonin, 25 3. Bölüm, Uykuyu tanımlamak ve Uyku Üretmek, 52 4. Bölüm, Maymun Yatakları, Dinozorlar ve Yarım Bir Beyinle Şekerleme Yapmak, 72 5. Bölüm, Hayatın Farklı Evrelerinde Uykuda Yaşanan Değişiklikler, 96
2. Kısım, Neden Uyumalısınız? 6. Bölüm, Anneniz ve Shakespeare Meseleyi Biliyormuş, 129 7. Bölüm, Guiness Dünya Rekorlar Kitabı İçin Fazla Ekstrem, 158 8. Bölüm, Kanser, Kalp Krizleri ve Daha Kısa Bir Hayat, 192
3. Kısım, Neden ve Nasıl Rüya Görürüz? 9. Bölüm, Rutin Psikoz, 223 10. Bölüm, Gece Terapisi Olarak Rüya Görmek, 237 11. Bölüm, Rüya Yaratıcılığı ve Rüya Kontrolü, 251
4. Kısım, Uyku Haplarından, Dönüştürülmüş Topluma 12. Bölüm, Geceleri Ortaya Çıkan Öcüler, 269 13. Bölüm, iPad’ler, Fabrika Düdükleri ve Gece İçkileri, 300 14. Bölüm, Uykunuza Zarar Vermek veya Yardım Etmek, 319 15. Bölüm, Uyku ve Toplum, 335 16. Bölüm, Yirmi Birinci Yüzyılda Uykuya Yeni Bir Bakış Açısı, 367
“Walker uykuya âşık ve bizim de âşık olmamızı istiyor. Hem de bir an önce.” New York Times
Yakın zamana kadar bilim niçin uyuduğumuzu, uykunun ne işe yaradığını ya da uykusuzluğun neden sağlığa bu kadar zararlı olduğunu açıklayamıyordu. Yeme, içme ve üreme gibi diğer temel ihtiyaçlarla karşılaştırıldığında uykunun amacı belirsiz kalıyordu.
Nörobilimci ve uyku uzmanı Profesör Matthew Walker uykunun hayatımızın en önemli ama en az anlaşılan yönlerinden biri olduğunu söylüyor. Uyumak beynimizin öğrenme, ezberleme ve mantıklı karar verme dâhil pek çok işlevini destekliyor, duygularımızı yeniden düzenliyor, bağışıklık sistemimizi güçlendiriyor, metabolizmamızın ince ayarını yapıyor ve iştahımızı dengeliyor. Rüya görmek ise beyne geçmişte ve yakın zamanda edindiğimiz bilgileri harmanlayabileceği görsel bir gerçeklik alanı sunarak yaratıcılığı artırıyor.
Walker bu merak uyandıran kitabında uykuyu devrimsel bir bakış açısıyla ele alarak uykunun fiziksel ve zihinsel sağlığımızı nasıl etkilediğini inceliyor. Çığır açan bilimsel araştırmalar ile kendi klinik tecrübelerini bir araya getirerek öğrenme becerimizi artırmak, ruh halimizi iyileştirmek, enerji seviyemizi yükseltmek, hormonlarımızı düzenlemek, kanseri, Alzheimer hastalığını ve diyabeti önlemek, yaşlanmanın etkilerini geciktirmek, yaşam süremizi uzatmak, çocuklarımızın daha iyi öğrenmelerini sağlamak ve yaptığımız işlerde üretkenliğimizi artırmak için uykudan nasıl faydalanabileceğimizi açıklıyor. Aynı zamanda her gece daha iyi uyumamızı sağlayacak tavsiyelerde bulunuyor.
Niçin Uyuruz? sizi baştan sona büyüleyecek kadar zekice kaleme alınmış, anlaşılır ve aydınlatıcı bir uyku rehberi.
“Niçin Uyuruz? Şirket yöneticilerinin, eğitimcilerinin, ebeveynlerin, hükümet yetkililerinin ve geceleri iyi uyuyamayan herkesin okuması gereken bir kitap.” Library Journal
